Muzeum Skansen Kurpiowski im. Adama Chętnika w Nowogrodzie

Urodził się 20.12.1885 г. w Nowogrodzie nad Narwią, zmarł 29.05.1967 г.
- badacz, etnograf;
- działacz społeczno-oświatowy, propagator kultury narodowej, twórca regionalizmu,
- pisarz, poeta, publicysta,
- współtwórca ruchu ludowego na wsi, wychowawca młodzieży,
- organizator ,,Teatrów Ludowych",  współorganizator „Zwiazku Młodzieży Wiejskiej", współzałożyciel „Junactwa",
- działacz polityczny, poseł na Sejm 1922-1927 z ramienia Związku Ludowo-Narodowego, współorganizator plebiscytu na Warmii i Mazurach,
- organizator wieców narodowych,
- twórca Skansenu Kurpiowskiego w Nowogrodzie i Muzeum Ziemi w Łomży,
- organizator Działu Bursztyn w Warszawie w Muzeum Ziemi i Działu Kurpiowsko-Mazowieckiego w Muzeum Kultur Ludowych w Warszawie - dzisiaj Muzeum Etnograficznego w Warszawie,
- członek czynny: Komisji Etnograficznej Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie, Komisji Antropologicznej Towarzystwa Naukowego w Warszawie, Towarzystwa Naukowego w Płocku, Towarzystwa
Naukowego w  Białymstoku, Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego,
- Honorowy Prezes Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej, delegat Rady Ochrony Przyrody,
- lutnik, muzyk
- twórca i reżyser zespołu pieśni i tańca
- wielki patriota, wierny chrześcijanin

ODZNACZENIA:

• Krzyż  Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, 1923г.,
• Złoty Krzyż Zasługi, 1923 г.,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski za zasługi dla muzealnictwa regionalnego, 1966г.,
• Złota Odznaka „Za Opiekę nad Zabytkami", 1966 г.,
• Medal ,,Rodła" (pośmiertnie), 1986г.

Organizacje, które noszą imię Adama Chętnika to:
Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe, 
Szkoła Podstawowa w Nowogrodzie, 
Zespół Szkół Zawodowych w Ostrołęce, 
Publiczna Szkoła Podstawowa w Jednorożcu,
Hufiec Nadnarwiański ZHP w Łomży, 
Fundacja Adama Chętnika prowadzona przez prawnuczkę Katarzynę Chętnik
Ulice imienia Adama Chętnika znajdziemy m.in. w Nowogrodzie,
Białymstoku, Łysych i Ostrołęce.

 Stan archiwaliów Adama Chętnika.

Istnieje kilka biografii Adama Chętnika m.in. Krzysztofa Brauna,
Elżbiety Zielińskiej i wiele innych. Dokumentują one dorobek
Chętnika na około 500, w tym prac zwartych od 100- 120 poz. Pozostałe
to artykuły, wystąpienia, reportaże zawarte w wielu wydawnictwach
specjalistycznych, regionalnych, ogólnopolskich m.in. Drużyna, Gość
Puszczański, Goniec Pogranicza, Ziemia, Płomyk, Lirnik i wiele innych.

Sam Chętnik w 1964 r. podsumowuje swój dorobek w pracach zwartych na
poziomie 234 poz.  Od kilku lat prowadzone przez wnuka Jacka Chętnika
kwerendy, również z pomocą specjalistów badaczy i znawców tematyki
wskazują na poziom pozycji ponad 900 ! w tym około 270 zwartych.
Znaczna część pozostaje w rękopisach.
W dorobku Chętnika można wyodrębnić wiele działów tematycznych
jak; etnografię, historię, bursztyniarstwo, muzealnictwo, literaturę
( wiersze, widowiska, pieśni ). Olbrzymia, nieznana szerzej część
niepodległościowa to walka o polskość Warmii i Mazur, okupacja
niemiecka, tworzenie junactwa polskiego, działalność polityczna -
sejmowa, organizacja ruchu młodzieży wiejskiej, walka o kulturę
polską itd...

Zofia Chętnik z domu Klukowska

_Pierwsza żona Adama Chetnika_. Ślub odbył się w 1914 r w Warszawie.

Współzałożycielka i współfundatorka Muzeum - Skansenu.
Pochodziła z rodziny ziemiańskiej spod Grodna, majątku Balla Kownacka
Ojciec lekarz leczył m.in. Elizę Orzeszkową, zwany Judymem z
przyczyny darmowego leczenia biednych. Matka wykształcona szlachcianka
zarządzała majątkiem. Wśród przodków m.in. Arnold - lekarz
nadworny króla St. Augusta.
Rodzina zaprzyjaźniona z księciem Kleofasem Ogińskim. Rodzina
głęboko patriotyczna , uczestnicy powstań, innych zdarzeń
narodowych. Tego ducha wyniosła z domu Zofia.
Poznała Adama Chętnika w Warszawie podczas studiów w Towarzystwie
Kursów Naukowych. Uzdolniona literatka i malarka - zrezygnowała z
własnych celów wspierając męża w Jego poczynaniach, współtworząc
Jego dorobek .Wyprzedała swój posag na finansowanie stworzenia,
potrzeb i egzystencji Skansenu.
Przez kilkanaście lat pełniła bezpłatnie funkcje kustosza Muzeum.
Współredaktorka wielu prac A. Chętnika, redaktor Jego tekstów,
wspomagająca jego pracą i wielkim poświęceniem i zaangażowaniem . W
trakcie nieobecności męża - wyjazdy, praca niepodległościowa,
ukrywanie się z powodu wyroków śmierci nałożonych przez okupanta
itp./ samodzielnie ponosiła trudy życia i realizowała idee męża.
Nauczycielka języków obcych. Członek Narodowych Sit Zbrojnych,
współpracowała z ruchem partyzanckim, prowadziła tajne nauczanie.
Wielka Patriotka.
Zmarła w 1950 roku po pracowitym, skromnym życiu. Spoczywa na starym
cmentarzu w Łomży razem z dziećmi Teresą i Jerzym Chętnik.

Jadwiga Chętnik z domu Nowicka

Druga żona Adama Chętnika. Ślub odbył się w 1955 roku.
Wspierała męża w pracy naukowej przygotowana do tego wykształceniem
i doświadczeniem w pracy muzealnika. Jako oddana krajowi Polka
rozumiana poświęcenie i zaangażowanie męża wspierając Go
całkowitym swoim oddaniem w realizacji narodowych celów. Po śmierci
Adama Chętnika w 1967 roku kontynuowała Jego prace , realizowała
niespełnione zamierzenia.
Zaangażowana była w Jego dzieła tj. Skansen i Muzeum w Łomży, w
prace na rzecz kultury kurpiowskiej stając się jej kolejnym symbolem.
Wtopiona życiem i uczuciem w Region Kurpiowski realizowała wiele
samodzielnych inicjatyw z wielkim oddaniem i skromnością. Wielki
propagator dorobku Adama Chętnika. Zmarła w 1994 roku. Spoczywa na
cmentarzu w Nowogrodzie.
Kustosz i kierownik Muzeów .

 opracował: wnuk Jacek Chętnik